default-output-block.skip-main
Indigenous | Tuvalu

E 7 heketea kua ahuahungia ki te Motu o Tuvalu hei kaupare i te kakenga o te tai

E hāngai ana tēnei ki te Mahere Mahi mo te Āhuarangi ki Tuvalu hei tiaki i te moutere e matapaetia ana ka paremo hei te tau 2050.

Ko ngā mahi ahuahu i te whenua ki te taumata e noho haumaru ai, e toitū tonu ai te moutere nei i Te Moana nui a Kiwa, kua oti.

Ko te whenua nei i te tāone matua, i Funafuti, kua rite i tēnei wā kia whakatōkia te rākau, ngā hua whenua me te hanga pātū hoki hei awhi ki te kaupare i te kakenga o te tai.

E karangatia ana ia, ko te Tuvalu Climate Adaptation Plan (TCAP).

Hei tā Allen Puga Resha, kaiwhakahaere i te kaupapa nei, i te huihuinga COP28 i tū ki te United Arab Emirates, i tukua te īnoi kia nui ake ai ngā pūtea tautoko me ngā hangarau āwhina mai i ngā whenua nui hei hiki ake i ētahi atu wāhi o aua moutere.

”E 833 heketea ka ahuahungia. Hei whakarauora i te moutere o Tuvalu i te kakenga tai, ko te mahere, he ahuahu i ētahi whenua hei tiaki i te moutere whānui”

Me awhi tonu

Ko te Tahua Āhuarangi Tautaiao, arā Green Climate Fun (GCF), te tahua nunui i te ao mō te āhurangi, e whāngai pūtea atu ana ki te TCAP me ngā mahi e mahia ana e Hall Contract Australia.

Ko te kaupapa mō Tuvalu i heria e Resha ki COP28, he īnoi ki whenua kē atu kia tuku koha tonu atu ki tēnei tahua, kia pai ai ngā mahi panoni i te moutere.

Hei tāna, “kei a mātou ngā raraunga pūtaiao, engari karekau i a mātou ngā hangarau, pūtea hoki,” hei tā Resha.

Ko te Pirimia Tuarua o Amerika, ko Kamala Harris i tauākitia ai te $3 piriona tāra ki te GCP i te huihuinga COP28.

Ka whai tēnei i te tāuaki a Perehitini Joe Biden i te Hepetema ki te tuku i te $200 miriona tāra hei awhi i ngā Tūāhanga o Ngā Motu-a-Kiwa.

Ahakoa kāore anō ngā motu a Kiwa kia kite i te pūtea nei, e whakapono ana Resha, ki te wātea tēnei pūtea ki a rātou, ka whakarauora pea i te moutere.

Ka taea te whakaora i a Tuvalu

”Ki te takohaina tonutia mai he pūtea ki te Tahua Āhuarangi Tautaiao hei awhi i ngā moutere iti pērā ki a Tuvalu, ka taea te motu o Tuvalu me te ao te whakarauoratia ” e ai ki a Resha.

E toru tekau mā waru ira iwa miriona tāra Amerikana kua whāngaihia atu ki tēnei mahi, ā, ko te hiki i ngā kāinga o Nanumaga, o Nanumea hoki tētahi o ōna wāhanga.

Kua whakamahia te pūtea hei ahuahu i ngā moutere e toru, ā, hei tā Resha, e whirinaki atu ana ki ētahi kai tuku koha anō, hei ahuahu i ērā atu o ngā motu tekau mā rima i Tuvalu.

”Ka roa te wā ki te whakatutuki i te mahere nei. Tuatahi, me hoko tonu atu te whakaaro ki ētahi atu kai tuku koha, ā, ka 10 ki te 15 tau e kite atu ai i te mutunga o ngā panonitanga.”

“E manawanui ana au, he hunga anō ka tuku koha atu anō ki a mātou”. E ai anō ki a ReshaI, i te huihuinga COP 28, i puta te īnoi ki ngā Kaiārahi o te Moana-nui-a-Kiwa, ki ngā motu o te ao, te take o te aukati koranehe, te whai tonu i ngā ture āhuarangi i whakaaetia i Pari i te tau 2015, arā, kia kaua te paemahana o te ao e kake ki te 1.5 waeine tohurau.