Ki Ōmahu Marae, i Heretaunga rāhiritia ai e Ngāti Kahungunu ngā iwi Māori o te motu i whakakao ngātahi atu me Kiingi Tuheitia ki te Hui Taumata.
Ā, haruru ana ngā reo o ngā māngai kōrero o tōna rua mano tāngata i whakaōpeti atu.
“Ko te kaupapa nui e whakaoreore i a tātou, ko ngā mahi a tēnei kāwantanga e tāmi nei i tō tātou reo, e ketuketu nei i roto i ngā āhuatanga o te tiriti,” te kōrero a Tā Selwyn Parata o Ngāti Porou.
“Ko Ngāti Kahungunu te reo pāho i tēnei rā, mātou o te maunga tapu o Hikurangi otirā o Te Tai Rāwhiti, Ngāti Porou, Te Aitanga a Mahaki, Rongowhakaata, Ngāi Tāmanuhiri, ā, me ō mātou tuakana o Te Whānau a Apanui, kua tau mai i runga i te reo karanga o Ngāti Kahungunu,” te kī anō a Parata.
Ko Ōmahu te marae nui rawa ki Heretaunga, koia tētahi o ngā marae e whitu o te rohe i tino patua e Huripari Grabrielle. Ko Ngāti Hinemanu me Ngāi Te Ūpokoiri ngā hapū o te marae, i manaaki i te tini manuhiri.
“Ko te kimi i te ara e tapatahi ai tātou i roto i ngā mahi kei mua i ō tātou aroaro. E mōhio ana au, e mōhio ana tāua ehara i te mea ka whakaae tātou ki ngā mea katoa i ngā wā katoa, engari tērā ētahi kaupapa nui, ko tātou, ko te iwi Māori kei te whārangi kotahi me kī,” tā Piripi Winiata o Ngāti Kahungunu.
“Māmā ana te kokiri i ērā i roto i te kotahitanga, nō reira kei konei tātou e ngana nei ki te whakatinana i tērā wawata i roto i a tātou,” hei tāna anō.
Ko Te Waihoroi Shortland nō Ngāti Hine, tētahi o ngā kākā kōrero nō Te Tai Tokerau i te hui. Ā, kāore ia te ohorere ki te kore pūtea i puta i te tahua a te kāwanatanga ki te Māori motuhake ake.
“Me pēhea e whakaaro ki te mea e kahore koe i whiwhi,” hei tā Shortland.
“Nā rātou anō te kōrero, kāhore he aha i kōnei e motuhake mō te Māori, e pono tā rātou kōrero,” hei tā Shortland anō.
Ka mutu, ko te aronga matua tonu, ko te kotahitanga o te iwi Māori. Engari, he nui ngā wāhanga o taua wānanga.
Hei tā Shortland, “kāhore he kaupapa nui atu i taku mahara ki tērā o te aro o te ao Māori kia tū he whare māori, e kotahi ai tātou ki roto i te whare kotahi. Ko te āhua o te whare, koinā te pātai nui. Mehemea ko te pātai inanahi rā, “kua rite tātou mō te pāremata Māori?” Kāhore! Māku tērā e tohe ake iāia tonu nei.”