default-output-block.skip-main
Reo Māori | Tangihanga

Ko ngā tai mihi, tai tāngata e tere ana ki a Kahurangi Iritana Tāwhiwhirangi

Ko te reo karanga o Te Poho o Rāwiri, i Tūranga e haere tonu ana ki te makiu tāngata, rātou ka hari i ngā roimata, i ngā hūpē me ngā mihi ki runga i a Kahurangi Iritana Tāwhiwhirangi e takoto tiraha ana.

Ko mahara te hoa haere o tangi hotuhotu, o roimata heke, ā e mau tonu ana te tini tāngata ki ngā maharatanga ki a Kahurangi Iritana.

Hai tā tētahi o āna tauria o mua, tā Henare O’Keefe, ko te aroha i whakatōngia e Iritana, te aroha ka puta mai i te wā ka whakaarohia a ia.

“It was an absolute privilege, an absolute honour. Her and my mum were also dear friends and I just love her very much.”

Ko tētahi o ōna hoa tata, hoa whakaora reo, o Tā Tīmoti Karetu i whakahoki anō ōna maharatanga ki a Iritana, me tērā momo o te tangata kua ngaro nei.

I roto i tētahi pōhi kua whakairia e te pukamata o Kauwaka, kāore āna mahi e mate i tōna taha.

“Ko tōna momo ka ngaro, engari ko te kaupapa, kua oti kē te whakaritea e ia kia tū kaha tonu, kia tū kaha tonu, kia tū kaha tonu. Me kī tāua, ahakoa kua ngaro te poutokomanawa o te whare o te Kōhanga Reo, e kore te whare e hinga. Ka tū kaha tonu nā te mea, ko ngā pou i titia ki te tūāpapa o te kaupapa, ko te reo tērā.”

Ko tētahi mema o mua o te Kōhanga Reo Trust, nā Iritana hoki a ia i tō atu ki te kaupapa, ko Phillip Marshall, e maumahara ana ki te momo pērā i a Iritana.

Hai tāna ko te mana o Iritana, tētahi e mau tonu ana i ngā uri whakaheke.

“I tīmata au ki te mahi i tana taha i te tau 1979 mō te tari Māori, mai i tērā wā ki naiānei, kei konei tonu au ki tana taha.”

Ā ko te mana me te kaha o te wahine nei e whātoro atu ana ki ngā tāngata katoa.

“Koirā tāna, e taea ai te kōrero ki ngā pākeke, koroua, tamariki, taiohi, Kīngi. She could cross all of those barriers to talk to anybody.”

Ka mihia ia e te ao tōrangapū

I roto i ngā tau i tae atu ia ki te ana o te raiona, ki te whare pāremata tohe ai i ngā kaupapa Māori maha. Nā whai anō ngā mihi a ngā mema tōrangapū ki a ia.

Ahakoa kei Waitangi te nuinga o ngā mema tōrangāpū, me ngā upoko o ngā iwi, e rere tonu ana ngā mihi aroha ki te kuia e takoto tiraha nei.

“A force of nature” - koina tā te kaiarahi o te pāti Act, tā David Seymour ki a Kahurangi Iritana. Hei tā Seymour, he kaitautoko i a i ngā kura hourua. Hei āpiti, hei tāna he taringa whakarongo a Kahurangi Iritana mōna.

Ko te minita whakawhanketanga Māori, ko Tama Potaka hoki tērā e rangona ana te pōuri me te mamae o tēnei ngarohanga ake o te iwi Māori.

“He wai kei aku kamo i te rangona i hinga ia. Engari, 95 hoki tana pakeke, whakatairangatia tōna oranga me ōna koha ki a tāua.”

E okioki e kui It is hard to fathom the loss of someone like Dame Iritana. She was a presence wherever she went whether...

Posted by Peeni Henare on Monday, February 3, 2025

E ai ki te minita ō mua mo Whānau Ora, ki a Peeni Henare i whakatairanga i ngā mokopuna mō te hemo tonu atu. Ko tōna hinengaro koi ka maumaharatia.

Te Paeroa

Hei te ata o Taite ka kawea te taonga o te mate ki tōnā ūkaipo o Porourangi Tāwhiwhirangi. Ka whakaeke atu i te marae o Rāhui hei te takiwā o te iwa karaka. Hei te ata o te Paraire ka tākinga ngā karakia whakamutunga mōnā.

Ko Tūranga FM me Radio Ngāti Porou ka whakapāoho i te hui mate.

Nō reira rā e kui, mā wai te whāruarua e whakīkī ana? Mā tō ope kōhanga reo pea, mā āu mokopuna pea? Tē taea e tātou te reanga o te naiānei te whakakīkī i ngā āputa kua mahue mai nei i a koutou ko tō momo o te tangata. Heoi anō, ka kawea tonutia ngā mahi kua oti i a koe, i a koutou te hunga i te pō ki Hawaiki Reo Rere, ki Hawaiki Reo Ora. Okioki rā e Iri.

Michael Cugley
Michael Cugley

Michael Cugley is a Te Ao Māori News reporter. If you have a story to share with Michael, email him at michael.cugley@maoritelevision.com

Maioha Panapa
Maioha Panapa

Maioha Panapa. He uri teenei no Ngai Taamanuhiri, Rongowhakaata, Te Whaanau a Apanui me Waikato Maniapoto.

Whatitiri Te Wake
Whatitiri Te Wake

Whatitiri is the line up producer for Te Ao Marama. He has reported for TVNZ shows like Te Karere and Marae. He spent two years in the Parliamentary Press Gallery as Political reporter for Whakaata Māori.