Kua eke ngā iwi e toru o te rohe pōtae ki runga i te whare pāremata i tēnei rangi, ki te whakamānawa i te pānuitanga tuatoru o te pire mō Ōrākau, e whakahokia ai te whenua o Ōrākau ki ngā iwi.
Ka mutu, ko Ngāti Maniapoto, ko Ngāti Raukawa, ko Waikato anō hoki ngā iwi ka noho mai hei mana whenua o te whenua nei.
Hai tā tētahi o āna kaitautoko, tā Tukuroirangi Morgan, he rā nui whakakoakoa tēnei.
“Kua 161 tau e tatari ana kia tutuki tēnei kaupapa, kia whakamanatia i roto i te ture, te whakahokitanga mai o te whenua ki a mātou, ki a Raukawa, ki a Maniapoto, ki a Waikato.”
I tīmata ngā mahi whakahoki whenua ā ture nei ki ngā uri i tērā tau, heoi anō, ko te hokotanga mai o te whenua e te kāwanatanga i tīmata kē i ngā tau tekau ki muri.
Nā te karauna ngā whenua 9.7 heketea te nui o te whenua e karapoti ana i Ōrākau me te whakapae ka whakahokia atu ki ngā uri o Ngā Ahi e Toru.
Hai tā Kaawhia Muraahi, kaitautoko o te kaupapa, uri hoki o Ngā Ahi e Toru, e hīkaka ana ki te kite i te anga whakamua me te karauna.
“Mōku ake, hei tangata nō roto o Maniapoto, āe ka taea ai e mātou ki te noho kōrero ki te karauna, ki te whiriwhiri he huarahi hou, hei whakatutuki i ngā wawata o te naiānei.”
I pānuitia tuatahitia ai te pire mō Ōrākau i tērā tau e mea ana, ka whakamaumaharatia ngā tīpuna i mate i te riri nui, riri whakamutunga hoki o roto o Waikato i te tau 1864.
Ā, hai te 31 o tērā marama, tae noa ki te tuarua o Apereira whakamaumaharatia ai te riri o Ōrākau, engari, inaiānei i roto hoki i ngā ringaringa o te Māori, te mana o te whenua.
“Ko tētahi o ēnā rā, ka whakatūngia pea e mātou te rā maumahara, e taea ai e te karauna te haere mai, ki te tautoko mai, ki te kōrero ki te whakaminenga i reira e pā ana ki te whenua,” te kī a Muraahi.
