Hei tā te hea o Te Matatini, hei Tā Herewini Parata, nā te whanake ake nei o te whakataetae ka uaua ake tā etahi rohe kawe i te kaupapa.
Ko tōna wā kāinga, ko Te Tai Rāwhiti hoki tētahi o aua rohe.
“Ahakoa te tokomaha o ngā marae kei roto o Te Tai Rāwhiti heoi anō, kaore e kapi katoa ngā tāngata e hiahia ana kia tae mai ki Te Matatini, kaore taea e Te Tai Rāwhiti. Ahakoa te kōingo, te hiahia kia tu”.
Nāna tonu te kī i te wā tuku taonga o Te Matatini ki te Kāhui Maunga, e kore te mauri o Te Matatini e tuku ki te rohe o Te Tauihu o te waka ā-Māui. Nā wai, i puta ngā whakamārama a te toihau, a Carl Ross e kī ana, kei te āta whiriwhiri tonu rātou, mehemea ka tāea e Te Tauihu, te whakataetae nei, te hāpai.
E ai ki a Tā Herewini, kua tae te wā kia wānangahia tēnei take. Kua kite rā te ‘pūhaka’ me te ‘kaitā’ o te hui.
“Etahi o nga rohe he pakupaku rawa. Heoi ano, ka tae mātou ki roto o Te Tauihu ki te titiro ki ngā āhuatanga o reira. Kia mutu te ketuketu, te kārawarawa i ngā āhuatanga o roto i Te Tauihu, ka hui Te Matatini ki te whakatau e anga pēhea ana tātou.”
E takatū ana Te Tai Tokerau
Kua puta te kōrero i te Waitangi Cultural Committee; te komiti whakahaere i ngā kaupapa haka o Te Tai Tokerau. Hei tā te hea o te komiti, tā Blake Ihimaera, e whakapono nui ana rātou ka tutuki i a rātou i tā Te Matatini e whakarite ai, i tā Te Matatini e hiahia ai.
“Kāhore anō te komiti whakahaere o Te Matatini kia rerekē, nōreira ko tā mātou, he kawe tonu i ngā mahi i te whakaaro ka tae tonu mai te mauri o Te Matatini ki a mātou a te wā i tohua mai ai.
“Kei Te Tai Tokerau anō te aheinga e tutuki ai tā tatou kaupapa te whakahaere kia eke anō hoki ki tōna taumata. Inā rā te huhua tāngata ka rāpoi mai ki Tou Rangatira, ki Ruarangi Pā, otirā ki ngā whenua haumako ki te whakanui i te hainatanga o Te Tiriti o Waitangi ia te tau, koinei noa iho tētahi o ngā tauira e tohu ana e rite ana mātou.”
Kei te whakaarohia ngā rohe katoa. Ko Ahitereiria hoki tērā kua tonoa, engari e ai ki a Tā Herewini ka raru pea ngā tikanga.
“Kua tae mai te tono mai i o tātou rahi o Ahitereiria me haere ki roto i a rātou, ka mea atu au taihoa tēnā. No te mea kaore mātou e hiahia ana kia tāuhi i runga i te mana whenua o Ahitereiria.”
Hei te Āperira tu ai tetahi hui kia puta te whakatau ko hea tu ano ai Te Matatini hei te 2027.